Мариовска носија
Според своите карактеристики мариовската носија е дел од брсјачката етнографска целина, која припаѓа во западно-македонската етнографска област. Носијата се одликува со големо богатство од детали и е најтешка од сите македонски носии, што е поврзано со планинскиот карактер на областа.
Богато е накитена со разни украси, особено со рески и везови, со геометриски и стилизирани растителни орнаменти, што и` дава монументален изглед.
Во основа, мариовската е планинско-сточарска носија, во која не постои строга поделба на зимска и летна, туку е од еден ист тип за сите годишни времиња. Според останатите универзални карактеристики се дели врз основа на: полот (машка, женска), возраста (детство, младост, зрело доба, старост), економскиот статус и намената (секојдневна, празнична и обредна). Сите тие параметри одредуваат од кои делови е составена носијата.
Основната поделба на мариовската носија е поделбата според полот, односно машка и женска. Извесни сличности меѓу овие две основни групи постојат за време на раната возраст, дoдека во време на полната зрелост тие по правило исчезнуваат.
Женската мариовска носија е посебно карактеристична и е белег на идентитетот, творечкиот дух, традицијата и социо – економската состојба. Доминатната бела боја на облековните елементи, која како израз на чистота, невиност, живот е надополнета со везбениот волнен конец со аловна, ѓувезна, жолта и црна боја.
Везбените техники, како и декоративните елементи, создаваат колоритна безвременска убавина со длабока симболика. Мотивот јаболка, комбиниран со мотивот бела лоза, кај невестинската кошула, има симбол на сила и плодност. Невестинската скутина – вута, која имала магиска функција со цел заштита и обезбедување на нов живот, може да се толкува како стилизирана претстава на мотивот на дрво на животот. Сето тоа надополнето со накитот и` обезбедува на женската мариовска носија значајно место во македонското материјално културно наследство.
